İsrail’in saldırısı ile Ortadoğu’ya yayılan savaş Gazze-Lübnan ve Suriye sınırında tüm şiddeti ile sürerken Kerkük’e Kürt vali seçilmesi gözleri Irak’a çevirdi. Ankara’nın yakından izlediği Kerkük’e Talabani’nin liderliğini yaptığı Kürdistan Yurtseverler Birliği’nden (KYB) Rebwar Taha, 9 vilayet meclisi üyesinin oyu ile valilik vazifesine seçildi. Vilayet Meclisi Başkanlığı‘na Araplardan Muhammed Hafizi getirildi.
Kürt, Türkmen, Arap ve Hıristiyanlardan oluşan etnik çeşitlilik, tarihi kıymeti ve varlıklı petrol yatakları ile dünyanın ilgisini çeken Irak‘ın Kerkük kentinde lokal idare seçimlerinden 9 ay sonra kapsamlı görüşme ve tartışmaların ardından yeni vali seçimi yapıldı. Irak Türkmen Cephesi (ITC) ile Kürdistan Demokrat Partisi’nin (KDP), kente dönüşümlü valilik talebi kapsamında muahedesine karşılık KYB, Arap ve Hıristiyanların takviyesini elde ederek harekete geçti. Seçimler üzerinden 9 ay geçmesine karşın kente vali seçilememesi üzerine geçen hafta Bağdat’ta Kerkük’teki siyasi oluşumların temsilcileri, Başbakan Muhammed Şiya es-Sudani başkanlığında toplantı yapmıştı. Toplantı sonrası 9 Vilayet Meclisi üyesinin iştirakiyle Bağdat’ta dün toplantı yapıldı.
Kerkük Vilayet Meclisi’nin beşi KYB üyesi, biri Hıristiyan, üçü Arap üyeden oluşan 9 üyesi, Reşid Otel’de gerçekleşen toplantıda KYB’li Rebwar Taha’yı Kerkük’ün yeni valisi olarak seçti. Kerkük Vilayet Meclisi Başkanlığı’na ise Arap fraksiyonundan Muhammed Hafız seçildi. Toplantıya Arap fraksiyonundan 3 üye katılırken öteki Kürt, Türkmen ve Arap üyeler katılmadı. Türkmen Cephesi ve Kürdistan Demokrat Partisi’nin (KDP) vilayet Meclisi’ndeki yerleri vilayet meclisindeki misyon dağılımı müzakereleri başlayıncaya kadar boş kalacağı bildirildi.
Türkmenler tepkili
Bir otelde yapılan toplantıda vali seçimi, Türkmen ve Araplar ortasında reaksiyona neden oldu. Irak Türkmen Cephesi, Kerkük’e vali seçilmesini hukuka alışılmamış olarak kıymetlendirerek kabahat duyurusunda bulunacaklarını açıkladı. Irak Türkmen Cephesi (ITC) tarafından yapılan yazılı açıklamada, karar “hukuka aykırı” olarak tanımlanırken, “Kerkük sorunu rütbe ve mevki dağıtarak çözülemez… Yapılanlar, toplumlar ortası uzlaşı, bileşen ve birlik ruhuna aykırıdır” denildi.
Kerkül Vilayet Meclisi‘nde iki sandalye ile temsil edilen ITC açıklamasında kimsenin Türkmenleri göz gerisi edemeyeceğine vurgu yapılarak, toplantıya iştirak sağlanmadığını ve kimsenin Türkmenleri temsil etmediği söz edildi.
Irak Türkmen Cephesi Başkanı Hasan Turan ise Kerkük’te düzenlediği basın toplantısında, vali seçimi ile Türkmenlerin göz arkası edildiğine vurgu yaparak, „Kerkük lokal idaresi, başbakanın oluşturduğu Kerkük idare koalisyonunun dışında oluşturuldu. Münasebetiyle bu idare, Kerkük’te kazanan tüm partilerin yer aldığı koalisyon çerçevesi dışında kurulmuş olup, bu açık bir siyasi ihlaldir. Kimse bizi görmezden gelemez. Hiçbirimiz orada değildik ve toplantı hiçbir Türkmen temsil edilmedi” dedi.
İl Meclis toplantısında hukuk ihlalleri yapıldığını, bu durumun da toplantıyı geçersiz kıldığını vurgulayan Turan, şöyle devam etti:
“2008 tarihli ve 21 sayılı Vilayet Meclisleri Kanununun 7. maddesinde, meclis başkanı, vekili, vali ve yardımcılarının seçim toplantısına kıdemli liderin başkanlık edeceği belirtiliyor. Sayın Rekan Ciburi en yaşlı üye olarak birinci toplantının lideridir. Lakin toplantıdan haberi yoktur ve toplantı onun aracılığıyla talep edilmemiştir, bu açık bir ihlaldir. Kerkük’te güvenlik ve istikrar varken neden toplantı Kerkük’te yapılmadı? Diyala’daki durum Kerkük’ten farklıydı. Orada güvenlik problemleri vardı ve meclis üyeleri toplantılarını Bağdat’a taşımak zorunda kaldı.“
Turan, Türkmen toplumu ve tüm Kerkük halkının haklarının iade edilmesi için Irak mahkemelerine başvuracaklarını kaydetti.
“Araplara ihanet edildi“
Tartışmalı bağımsızlık referandumu sonrası Kürt silahlı güçlerinin Kerkük’ten çıkarılması sonrası kente vali olarak atanan Rekan Ciburi, KYB’li ismin vali olarak seçilmesini ‘Kerkük’teki Araplara ihanet’ olarak kıymetlendirdi.
Sosyal medya üzerinden görüşünü açıklayan eski vali ve Vilayet Meclis üyesi Ciburi, toplantıyı ve vali seçimini yasadışı olarak tanımlayarak, “2003 yılından bu yana üzerinde çalıştığımız Arap bileşeni, terörle uğraş ve halkımızın hizmetiyle tüm özveri ve samimiyet hakkına sahiptir. Bize haber vermediler ve toplantı için vilayet dışında bir yer belirlendi, meğer vilayet içinde örgütlenmemizi sağlayacak rastgele bir güvenlik yahut tüzel mani yoktu. Olan Arap koalisyon temsilcilerinin dışlanmasıydı. Haklarımızı kazanmak için her türlü tüzel ve isimli önlemi alacağız” diye konuştu.
Vali seçimi toplantısına katılarak KYB’ye takviye veren 3 Arap meclis üyesini ise , “Soydaşlarına tarihi bir ihanet ederek, süreksiz ferdî çıkarlar için köylerin öldürülmesi, yok edilmesi, yağmalanması süreçlerini unuttular“ sözleri ile yüklendi.
“Ayrım gözetmeyeceğim“
Bağdat’ta yapılan toplantıda Kerkük valisi seçilen Rebwar Taha, hiçbir ayrım gözetmeksizin Arap, Kürt ve Türkmenlerin valisi olacağını belirterek, Kerkük’te yeni bir devrin başladığını söyledi. Birinci açıklamasında tüm taraflara barış bildirisi veren Taha, “Kerkük’te bugünden itibaren barış, refah ve ayrım gözetmeksizin tüm vatandaşlara hizmet etme evresi olan yeni bir kademenin başlayacağının herkese teminatını veriyoruz” dedi.
Bu kere Kürt-Arap ittifakı
Irak’ta 18 Aralık 2023 tarihinde yapılan Vilayet Meclisi seçimlerine ait kesin sonuçlar 28 Aralık 2023 tarihinde Irak Yüksek Seçim Kurulu tarafından onaylanmıştı. Lakin siyasi partilerin uyuşmazlığı nedeniyle Kerkük ve Diyala valileri seçilememişti. Kerkük Vilayet Meclisi biri kota olmak üzere 16 sandalyeye sahip. Kerkük Vilayet Meclisi’nde Türkmenler 2, Araplar 6, Kürdistan Yurtseverler Birliği Partisi (KYB) 5, Kürdistan Demokrat Partisi (KDP) 2, Hristiyanlar da kotayla 1 sandalye kazanmıştı. Araplardan üç sandalye dayanak alan KYB çoğunluğu etti. KYB’ye karşı KDP anlaşan Türkmen Cephesi, dönüşümlü valilik önermişti. Lakin bu talep kabul görmemişti. İki Kürt partisi KYB ile KDP ortasında uzun müddetten beri yaşanan sıkıntılar Kerkük’teki vali seçimine de yansıyınca Kürt ittifakı gerçekleşmemişti.