Bu askerlik anısı fotoğrafındaki üç bireye yakından dikkatle bakın…
Bu ülkede gazetecilikle, siyasetle fikir hayatı ile ve “döneklik tarihi” ile ilgilenen çabucak herkesin çok güzel tanıdığı üç insan bunlar. Bu fotoğrafı birinci kez dün gördüm. 1974 yılında Çanakkale 116’ıncı Er Eğitim Alayı’nda çekilmiş. Size bu üç asker arkadaşının bu fotoğrafı çektirdikten sonra geçen 50 yılı anlatmak istiyorum. Çünkü bu tıpkı vakitte Türkiye’de çok düzgün eğitim almış bir kuşağın düş kırıklığı öyküsü.
O fotoğrafın çekildiği yıl seyrettiğim bir film
O fotoğrafın çekildiği yıl ben Paris’te öğrenciydim. 1974 yılında Türkiye’den bana kalan en hüzünlü müzikal hatıra Selda Bağcan’ın “O Günler” isimli müziğiydi. Aynı yıl derin bir hüzün kıssası olarak aklıma kalan bir de sinema var. İtalyan direktör Ettore Scola’nın baş yapıtı sayılan “C’iravamo tanto amati” isimli sinemasıydı. Bu sinema Türkiye’de “Birbirimizi O denli Sevmiştik ki” ismiyle gösterilmişti. İtalya’da Mussolini faşizmine karşı savaşan üç partizanın 1944’te başlayan arkadaşlıklarını anlatır. Faşizm yıkılıp özgürlük gelince yolları ayrılan üç arkadaşın yıllar sonra tekrar buluşmalarını anlatır. Aradan geçen yıllar, yolları da ayırmıştır. Nedense o sineması hatırlarım bu fotoğrafa bakarken.
C’iravamo tanto amati
O üç asker arkadaşı Şahin, Cengiz ve Ömer
Fotoğrafta gördüğünüz üç asker arkadaşı, Şahin Alpay, Ömer Madra ve Cengiz Çandar… Üçü de çok yeterli eğitim görmüş. Şahin Alpay ve Ömer Madra Robert Lisesi mezunu. Cengiz Çandar Tarsus Amerikan Koleji’nden… Üçü de Siyasal Bilgiler Fakültesi’nin efsane “mülkiye” olduğu periyodun 68’lileri… Üçü de solcu…Hatta Maocu…
İkisi Filistin kamplarında İsrail’e karşı savaşmış
Şahin Alpay ve Cengiz Çandar devrimci yıllarında Filistin Direniş Hareketi’ne katılmışlar, kamplarda yaşamışlar. Şahin Alpay ve Çengiz Çandar 12 Mart askeri devrinde yurt dışına kaçmak zorunda kalmışlar. 1974 affından sonra dönüp, o yıl çıkarılan kısa devir askerlik hakkından yararlanıyorlar. Üçü de 12 Eylül’den sonra hayatlarını gazetecilikle kazanmaya başlamışlar. 2000’li yıllarda üçü de “Liberal aydınlar” kategorisinde sayılmışlar.
Biri mahpusta, biri Meclis’te, birinin ise açık radyosu kapatıldı
Ve bugüne geldiğimizde durumları şöyle: Şahin Alpay 15 Temmuz’dan sonra mahpusa girmiş ve 20 ay mahpus yatmıştı. Ömer “Açık Radyo’yu” kurmuş ve muvaffakiyetle bugüne getirmişti. Ancak kurduğu radyo RTÜK tarafından kapatılmıştı. Cengiz Çandar ise son seçimde DEM’den milletvekili seçilmişti. Bu fotoğrafı Şahin Alpay’ın geçen hafta yayınlanan “Bir Öyküm Var” isimli kitabında gördüm. Alpay hayatının 2000’li yılların başına kadarki kısmını hatıra biçiminde yazmış.
Bir Öyküm Var
Filistin’e hareket gecesinde sıhhiyedeki konutta kimler vardı
Doğu Perinçek’in başkanlığını yaptığı Maocu hareket önde gelen üst düzel militanlarını Filistin’e gönderme kararı alır. 27 Haziran 1971 gecesi Ankara’da Sıhhiye’de Erkan Yücel’in konutunda buluşulur. Evde Şahin Alpay ve Cengiz Çandar vardır. Biraz sonra meskene üçüncü bir kişi gelir. Bu kişi daha sonra 1980’li yıllarda Afa Yayınlarını kuracak olan Atıl Ant’tır. O gün Perinçek tarafından hücre sekreterliğine atanmıştır. Tanınmamak için saçlarını kırmızı renge boyatmıştır. Ve son olarak meskene Nuri Çolakoğlu gelir. O da daha sonraki yıllarda Londra’ya gelecek, 1990’lı yıllarda ise Show TV ve NTV’nin kuruluşunda kurucu olarak çalışacaktır. Çolakoğlu, Filistin yolcularına gereksinimlerini getirmiştir. Kadere bakın ki, tıpkı Nuri Çolakoğlu yıllar sonra Şahin Alpay’ın CNN Türk’te işine son veren yöneticisi olacaktır.
“İsrail’e yapılacak birinci ameliyatta istekli olmak istiyorum”
Sınırı geçip Filistin direnişçilerine katıldıklarında Şahin Alpay’ın özel dünyası ile kamusal dünyası tam bir çatışma halindedir. İç zahmetini açmak için sıradaki kumandana “İsrail”e yapılacak birinci ameliyata istekli olarak katılmak istiyorum” der. Filistin kurtuluş terminolojisinde “ameliyat” harekât manasına gelmektedir. Şahin Alpay o anki hissini şöyle yazıyor:
“Devrim davasına bağlılığım ile karım ve kızıma duyduğum aşk ve hasret ortasındaki zıtlığı, mazlum Filistin halkının davası uğruna can vererek giderebileceğimi düşünüyordum.”
Filistin kampında Lider Mao için kalaşnikoflu anma töreni
Kamptaki enteresan anlardan biri de Çin Devrimi lideri Mao’nun öldüğü haberinin geldiği gün yaşanır. O sırada Şahin Alpay, kümenin fiili ve askeri başkanıdır. Derhal bir anma merasiminin düzenlenmesi buyruğunu verir. Bir manga saf tutup Kaleşnikoflarla havaya ateş ederek “Mao’nun vefatının açtığı üzüntüyü gidermeye çalışırlar.”
İsviçre’de Prof. Besim Üstünel’den istediği mektuba ne karşılık aldı?
12 Mart askeri periyodunda yurtdışına kaçıp İsviçre’ye sığınır. Orada bir üniversitede araştırma vazifelisi olarak çalışarak tıpkı vakitte doktora yapacaktır. Ancak Türkiye’de üniversiteyi bitirdiğine dair bir evraka gereksinimi vardır. Tam o günlerde Siyasal Bilgiler Fakültesi öğretim üyesi Prof. Besim Üstünel de konuk hoca olarak gelmiştir. İsveçli profesör ondan ‘Öğrencisi olduğuna dair bir yazı alırsan işin kolaylaşır’ der. Şahin Alpay bir üst kata çıkıp Üstünel’i bulur. Üstünel onu çok düzgün tanımaktadır, zira Şahin Alpay çok tesirli bir öğrenci derneği başkanlığı yapmıştır. Ancak Üstünel ona istediği yazıyı vermez.
1990’larda “halk İslami gerçeğini” keşfediyor
1990’lı yıllar onun hayatında çok değerli bir değişimin sıfır yılları oluyor. Eski Marksist ve Maocu Şahin Alpay “Din ve siyaset” bağlantılarına değişik bir açıdan bakmaya başlıyor. Artık ona nazaran Türkiye’de “Üç İslam” vardır. Biri Diyanet İşleri Başkanlığı’nın temsil ettiği “Resmi İslam…” Öteki Erbakan ve Refah Partisi’nin temsil ettiği “Siyasal İslam” Ve üçüncüsü de “Halk İslamı…” Fethullah Gülen hareketini de işte bu Halk İslamının” temsilcisi olarak görür ve artık o cemaate bakışı değişir. Gülen hareketini “Siyasal islam’a karşı kültürel islam “olarak görür ve takviyeler. Bu birebir vakitte onu 15 Temmuz darbesinden sonra mahpusa kadar götürecek yolun açılmasıydı. Ama şimdi o günlere daha 10 yıl vardı.
28 Şubat’ın en tepe Anında Erbakan’a hakaretten mahpus cezası alıyor
Bence 28 Şubat ile bugünün yargısı ortasındaki farkı gösteren en çarpıcı olaylardan birini 1998 yılında yaşıyor. Fethullah Gülen hareketine sempatimi vardır fakat periyodun Refahyol Hükümeti başbakanı Erbakan’ın temsil ettiği siyasal islam hareketine karşıdır. 1998 yılında “Erbakan Irkçılıktan yargılanmalıdır” diye bir yazı müellif. Bunun üzerine Erbakan’ın avukatları “Kişilik hakları zedelendiği” gerekçesiyle dava açar. Ve bu davada Şahin Alpay’a 3 ay mahpus cezası verilir. Düşünün yıl 1998… 28 Şubat devrinin en tepe günleri. Böyle bir periyotta Erbakan lehine karar alan bir yargı var. Buyurun 28 Şubat adaletini bugünün adaleti ile karşılaştırın.
Bir eski Türkiye gecesi: 4 Ocak 1996 akşamı Çırağan Sarayı’ndaki gülen davetinde kimler vardı?
Kitapta anlatılan enteresan bir akşam var. Bu akşam, Fethullah Gülen olayının 90’lı yıllarda toplumun hangi kesitlerine nüfuz ettiğini çok çarpıcı biçimde anlatıyor. O akşam Gülencilerin o doremdeki en aktif kuruluşlarından biri olan Gezeteciler ve Müellifler Vakfı’nın “Hoşgörü ve Diyalog” mükafatları merasimi vardır.
Katılan bireyler ortasında şunlar vardır: Ankara Büyükşehir Belediye Başkanı Melih Gökçek, İstanbul Büyükşehir Belediye Başkanı Tayyip Erdoğan, eski Çevre Bakanı Rıza Akçalı, Abdülkadir Aksu, Muhsin Yazıcıoğlu, Mehmet Aydın, Ali Coşkun, CHP’li siyasetçi Ertuğrul Günay.
Erdoğan ve Müjdat Gezen tıpkı mükafatı paylaşmış
Katılan gazeteciler ise şunlar: Hasan Cemal, Mehmet Altan, Zeynep Göğüş…
Ödül alan şahıslara gelince tablo güzelce ilginçleşiyor.
TV Programı: Abdurrahman Dilipak-Toktamış Ateş
Köşe muharriri: Cengiz Çandar ve Taha Akyol
Spor: Fatih Terim
Sanat: Barış Manço
Çevre: Hayrettin Karaca
Aile mükafatı: Perihan Savaş
Engellilere Yardım mükafatı: Recep Tayyip Erdoğan ve Müjdat Gezen.
Bu gece “Eski Türkiye” denilen 90’lı yılların portresini de hoş anlatıyormuş.
Ya “Yeni Türkiye’de” ne oldu?
Müjdat Gezen, 90’lı yıllarda tıpkı sahnede ödül alabildiğe Erdoğan tarafından hakaret teziyle mahkemeye verildi.
Kudüs’te hasidim dansı yapan gazetecileri kim görüntüye çekti?
1999 yılı Mart ayında bir küme Türk gazeteci İsrail hükûmeti tarafından davet edilir. O günlerde Kültür Bakanı olan İstemihan Talay, Şahin Alpay, Doğan Hızlan ve Murat Bardakçı İsrail’e masraflar. Bir akyam Kudüs’te kaldıkları otelde geç saatte yatmaya giderken, aşağıdan müzik ve insan sesleri işitirler. Rehberleri “Geleneksel bir İsrail kutlaması var, isterseniz gelin seyredin” der. Aşağıda salona girer ve çok farklı bir görüntü görür. Ortada bir perde vardır ve perdenin bir tarafında siyah elbiseli, baçları örgülü erkekler, öteki tarafından ise kandırlar dans edip eğlenmektedir. Rehber “Hesidim geleneği” der. Yani radikal Musevilerin cümbüş gecesi. Şahin Alpay sonraki gün öğrenir ki öteki gazeteciler kendisinden sonra oraya gelip bu eğlencele katılmış. Doğan Hızlan ve İstemihan Talay’ı tuttukları üzere yanlarına çekip birlikte dans etmişler. O sırada Murat Bardakçı onları görüntüye çekmiş.
Bugüne kadar hiç duymamıştım. Filistin Direniş hareketi ile İsrail’e karşı “Gönüllü ameliyata” katılan Şahin Alpay ile Hasidim Musevileri kol kola…
İlginç bir görüntüymüş.
|
Orhan Pamuk cebinden çıkardığı viskiyi içerek canlı yayına çıkabilmiş Kitaptan farklı bir olay da Orhan Pamuk’un siyasi görüşlerini anlatacağı birinci televizyon programına çıkışında yaşanmış. Ekim 1999’da CNN Masası diye bir program yapıyorlarmış. İlk konuk olarak Orhan Pamuk’u davet etmişler. Milliyet gazetesindeki tanıtımında, “Orhan Pamuk birinci kez siyasi bahislerde görüşlerini söyleyecek” demişler. Gerisini Şahin Alpay’ın kalaminden okuyalım: “O akşam Orhan Pamuk en az benim kadar heyecanlıydı. Hakikaten makyaj odasında cebinden çıkardığı küçük şişeden viski içerek sakinleşmeye çalıştığını hatırlıyorum.” |
Ve bugün geldiği nokta: Gençliğimde ateisttim, artık tutarsız bir deistim
Kitap, Şahin Alpay’ın 3 Kasım 2002 günü “Zaman” gazetesinde yazmaya başladığı gün sona eriyor. O gün Zaman’da Nuriye Akman’ın onunla yaptığı bir söyleşi yayınlanıyor. O söyleşi, Şahin Alpay’ın 1974’de Çanakkale’de bir er eğitim alayında çekilen fotoğrafından 28 yıl sonra başladığı yeni hayatın mottosunu da veriliyor. Söyleşinin başlığı şöyledir:
“Şahin Alpay: Ben felsefi bakımdan bir döneğim ve bununla iftihar ediyorum”
Yeni fikir sistemi hakkında farklı bir ipucu daha verir o mülakatta: “Eskiden mülkiyetin hırsızlık olduğuna dair Proudhon’un meşhur lafının gerçeğin tam kendisi olduğunu düşünürdüm. Ancak vakitle vardığım sonuç şu oldu: Malikiyet hürriyettir.”
Dindar mısınız sorusuna verdiği karşılık da şu: “Kesinlikle dindar değilim. Lakin kültürel olarak Müslümanım. Bir yaratanın var olabileceğini düşünüyorum. Gençliğimde ateisttim. Şimdiki halimi ‘deism’ olarak tanımlayabilirim.”
Merak ediyorum 15 Temmuz gecesini de bu türlü tıpkı içtenlikle yazabilecek mi?
Şahin Alpay’ın anılarının birinci cildi burada sona eriyor. Şimdi ikincisini merakla bekliyorum. Yani onun 15 Temmuz’a kadar geçen dökmeni, 10 Temmuz gecesi neler hissettiğini, bugün FETÖ olayı hakkında ne düşündüğünü, mahpusta neler yaşadığını… Bugüne kadarki kısmı çok samimi anlatmış. Umarım o periyodu de birebir içtenlikle anlatabilir. Bizim jenerasyonumuzun öyküsü işte bu türlü bir şey.
Bu tıpkı vakitte bu 50 yılda Türkiye’nin büyük savruluşunun kıssası.
Sadece solcu ve liberal aydınların değil, tıpkı vakitte, hakikaten demokrasi arzulayan muhafazakâr aydının da düş kırıklığının hikâyesi…
Aldatmış, aldatılmış aydınlar enkazı
Görüyoruz ki bir “Aldatmış, aldanmış ve aldatılmış aydınlar” enkazı bu ülke… Biz başta birbirimizi çok sevmiştik… Ama yollarımız çok ayrıldı. Galiba artık yavaş yavaş yine birleşiyoruz…
Ama galiba artık çok geç…
Önümüzde kısa bir hayat kaldı…
Daha karanlık şeyler görmeyelim yeter….
* (*) ŞAHİN ALPAY: “Bir Öyküm Var” Anılar: Birinci Kitap, Lejand Yay. Kasım 2024
|
“Doğal besine ulaşmanın bir yolu var!” |
